خانواده كمـر كلي
Family Sittidae
مانند داركوب‌هاي كوچكي بنظر مي آيند ، ولي روي درخت‌ها و صخره‌ها بدون آن كه از دم خود به عنوان تكيه‌گاه استفاده كنند ، هم در جهت بالا و هم در جهت پائين حركت مي كنند . سر بزرگ ، منقاري قوي ، پاهاي كوتاه با پنجه‌هاي بلند و بالهاي نسبتا بلند و نوك‌تيز دارند . تكزي هستند . پروازي موجي دارند . نر و ماده آنها همشكل است . در سوراخ‌ها لانه مي سازند . از حشرات و دانه‌ها تغذيه مي كنند .!
كمـر كلي جنگلي
انگليسي : Nuthatch
فرانسوي : Sittelle torchepot
لاتين : Sitta europaea
مشخصات :
13 سانتي‌متر ؛ پرنده‌اي است پرجثه و فعال كه اغلب از درخت بالا مي رود و منقار نوك تيز و قوي دارد .
به كمك تارك و سطح پشتي خاكستري مايل به آبي ، سطح شكمي نخودي با پهلو‌هاي بلوطي رنگ ، گون‌ها و گلوي سفيد و نوار چشمي سياه تشخيص داده مي شود . پرنده نابالغ فاقد رنگ بلوطي است . روي تنه درختها با جهش‌هاي كوتاه و مقطع در جهات مختلف ( حتي رو به پايين ) حركت مي كند ولي از دمش به عنوان تكيه‌گاه استفاده نمي كند . هسته‌ها و ميوه‌هاي خشك را در شكاف تنه درخت‌ها قرار مي دهد و با نوك به آنها مي كوبد . ( رجوع شود به كمـركلي كوچك و كمركلي بزرگ )
زيستگاه :
در ديوارها لانه مي سازد و مدخل لانه را با گل اندود مي كند .
پراكندگي :
کمر کلی جنگلی از جمله پرندگان بومی ایران بوده و در مناطق مختص به خود از پراکندگی نسبتا فراوانی برخوردار است.
كمـر كلي كوچك
انگليسي : Neumayer’s Rock Nuthatch
فرانسوي : Sittelle de rochers de Neumayer
لاتين : Sitta neumayer
مشخصات :
14 سانتي‌متر ؛ زيستگاهش به كلي با زيستگاه كمـركلي جنگلي تفاوت دارد و اغلب در سطح صخره‌هاي برهنه ديده مي شود ولي گاهي روي درخت نيز مي نشيند . شبيه كمـركلي جنگلي ، ولي خيلي كمرنگ‌تر است . سطح شكمي تقريبا سفيد ، پهلوها و پوشپر‌هاي زير دم نخودي مايل به قهوه‌اي ( نه بلوطي ) و دم خاكستري بدون نشانه‌هاي سفيد دارد . رفتارش شبيه كمـركلي جنگلي است .
زيستگاه :
دره‌هاي تنگ و سنگي ؛ كوهپايه‌ها و صخره‌هاي مرتفع كوهستاني . در غـارها و شكاف سنگ‌ها زادوولد مي‌كند و دهانه لانه را با گل اندود مي كند و به شكل قيف كوتاهي در مي آورد .
پراكندگي :
کمر کلی کوچک پرنده‌ای‌ست بومی و از پراکندگی تقریبا فراوانی برخوردار است
كمـركلي بزرگ
انگليسي : Large Rock Nuthatch
فرانسوي : Sittelle de rochers
لاتين : Sitta tephronota
مشخصات :
16 سانتي‌متر ؛ خيلي شبيه كمـركلي كوچك ، ولي بطور محسوسي از آن بزرگتر است . منقار درازتر و كلفت‌تري دارد ، سينه آن سفيد‌تر است و رنگ خرمائي پهلوهايش سيرتر مي باشد . نوار سياه ناحيه چشم آن مشخص‌تر است و تا كنار گردن ادامه پيدا مي كند . رفتـارش شبيه كمـركلي كوچك است .
زيستگاه :
مانند زيستگاه كمـركلي كوچك ، ولي در زمين‌هاي سنگي كم ارتفاع و گاهي در نواحي سنگي جنگل‌هاي تنك ديده مي شود . مانند كمـركلي كوچك در شكاف صخره‌ها لانه مي سازد .
پراكندگي :
کمرکلی بزرگ بومی ایران است و تقریبا از پراکندگی نسبتا فراوانی برخوردار است .
ديوار خــزك
انگليسي : Wall Creeper
فرانسوي : Tichodrome echelette
لاتين : Tichodroma muraria
مشخصات :
16 سانتي‌متر ؛ با رنگ قرمز لاكي روي بالهاي گرد و سياه رنگش تشخيص داده مي شود . سطح پشتي خاكستري ، دم كوتاه و منقار خميده دراز و باريك دارد . روي حاشيه بال‌ها و دمش لكه‌هاي درشت سفيد ديده مي شود . گلو و سينه آن در تابستان سياه و در زمستان تقريبا سفيد است . پروازي متناوب و پروانه‌وار دارد . در حالي كه روي صخره‌ها و يا در ساختمان‌هاي متروك به دنبال غذا مي گردد ، بالهاي پهن خود را مرتبا تكان مي دهد . پرنده نابالغ شبيه پرنده بالغ زمستاني ، ولي قهوه‌اي رنگ است و منقاري راست‌تر دارد .
زيستگاه :
دره‌هاي سنگي ، صخره‌ها و خرابه‌ها . در شكاف‌هاي عميق صخره‌هاي كوهستاني و گاهي در ساختمانها
( معمولا در ارتفاع بيش از 2000 متر تا حد برف ) زادوولد مي كند .
پراكندگي :
بطور عمده دیوارخزک از جمله پرندگان بومی ایرانو از تقریبا از پراکندگی نسبتا فراوانی برخوردار است .
در زمستان به مناطق كم ارتفاع‌تر پايين مي آيد ، همچنین در زمستان از نواحي مركزي فارس گزارش شده است .
http://www.rasekhoon.net/Article/Show-24485.aspx