لیست روستاهای مناطق کویری در ایران
روستاى مهرجرد، اردکان
این روستا در ۱۱ کیلومترى جنوب اردکان و ۲ کیلومترى غرب جادهٔ یزد – اردکان قرار دارد. در مورد وجه تسمیهٔ آبادى در کتاب جامع‌ مفیدى آمده است که مهرنگار دختر انوشیروان ساسانى بوده که این آبادى را بنا نهاد و آن را مهرگرد نام گذاشت که اکنون به مهرجرد معروف شده است. در این روستا قلعه‌اى کهن وجود دارد که نشان از قدمت آبادى است. علاوه بر آن مدرسهٔ عتیق که ویرانهٔ بناى گنبدوار آن باقى مانده است، در روستا مشهود است. احتمال دارد این بنا ویرانهٔ مسجد مظفریه باشد که بنابر نوشتهٔ تاریخ جدید یزد، شرف‌الدین مظفر در سدهٔ هشتم در ناحیهٔ میبد بنا کرده است. مسجد جامع روستا نیز که بر سر در آن تاریخ ۷۷۸ خوانده مى‌شود، از بناهاى جالب توجه روستاست، ضمن اینکه امام‌زاده‌اى به نام خدیجه خاتون که مورد احترام و رجوع اهالى و روستائیان اطراف مى‌باشد در روستا وجود دارد. روستاى مهرجرد در یک منطقهٔ دشتى قرار گرفته و داراى آب و هواى معتدل خشک است.
نوگنبد، نائین
از توابع شهرستان نائین و داراى آب و هواى کویرى و معتدل و خشک است و در ۳۸ کیلومترى جنوب شرقى نائین و ۶ کیلومترى شمال راه آسفالتهٔ نائین – اردکان قرار گرفته است. در این آبادى یک قلعهٔ آجرى و یک برج دیده‌بانى متعلق به دوران صفوى وجود دارد که معمارى جالب توجهى دارند.
روستاى هفتادر، اردکان
ناین روستا در ۳۴ کیلومترى شمال غربى اردکان و کنار جادهٔ اردکان – نائین قرار دارد. در این روستا دروازه‌اى آجرى و قدیمى وجود دارد که بخشى از آن به جا مانده است. این بنا در شرق آبادى واقع شده و در بین اهالى به دروازهٔ «بزگله‌کن» معروف است. بناى دروازه به قرن نهم هجرى قمرى مربوط است. آثار مذهبى روستا نیز درخور توجه ویژه است. امام‌زاده سید محمد که ساختمان باشکوهى دارد و از دوران صفوى است، مسجد جامع که از گل و خشت بنا شده و داراى گرمخانه و ایوان تابستانى است و بر سنگ گورهاى آن تاریخ قرن دهم هجرى خوانده مى‌شود. ناین روستاى هفتادر در یک منطقهٔ کویرى واقع شده و داراى آب و هواى معتدل خشک مى‌باشد.
روستاى مال‌واجرد، اصفهان
این روستا در ۱۲۹ کیلومترى جنوب شرقى اصفهان قرار گرفته است و آب و هواى کویرى و معتدل و خشک دارد. کوه‌هاى دملاح، کوتوره و سفید در شمال آبادى است و باتلاق گاوخونى در ۱۶ کیلومترى شرق آن قرار دارد. در این آبادى یک مسجد قدیمى وجود دارد که کاشى‌‌کارى‌هاى آن نشان مى‌دهد که در دوران صفویه احداث شده است.
روستاى محمدآباد، یزد
این روستا در ۷ کیلومترى جنوب یزد و کنار راه یزد – کرمان قرار دارد. بناى برجى مربوط به ۴۰۰ سال قبل و غارى در ارتفاعات مجاور روستا که آبشار زیبایى دارد، از اهم آثار دیدنى روستا محسوب مى‌شود.
محمدآباد در یک منطقهٔ کوهپایه‌اى قرار گرفته است. کوه تخت‌بان در جنوب آن قرار دارد. آب و هواى روستا معتدل و خشک است.
روستاى مدوار، یزد
این روستا در ۴۰ کیلومترى جنوب یزد و ۱۰ کیلومترى غرب راه یزد – دهشیر قرار دارد. یک گردشگاه قدیمى به نام شاه‌نشین از اهم آثار دیدنى و زیارتگاهى به نام قدمگاه از مهمترین آثار مذهبى روستاست. روستاى مدوار در یک منطقهٔ کوهپایه‌اى قرار گرفته است. کوه مدوار در غرب و کوه سرخ از رشتهٔ شیرکوه چسبیده به این آبادى است. آب و هواى روستا معتدل خشک است.
روستاى منشاد، تفت
این روستا در ۴۷ کیلومترى جنوب تفت و ۱۳ کیلومترى جنوب راه مهریز – تفت قرار دارد. مهمترین اثر دیدنى این روستا مسجد جامع آن است که از بناهاى شاه یحیى مظفرى است و در سال ۷۷۴ هجرى قمرى ساخته شده است.
روستاى منشاد در دره‌اى سبز و خرم قرار دارد که باغ‌ها و درختان فراوانى آن را در بر گرفته است و در تابستان‌ها ییلاق‌ و گردشگاه مردم یزد و پیرامون آن است. کوه چنبر در شرق و کوه جرزین در غرب آبادى واقع شده و هر دو کوه از رشته شیرکوه هستند. آب و هواى روستا معتدل خشک است.
روستاى فین بزرگ، کاشان
این روستا از توابع شهرستان کاشان است و در یک منطقهٔ‌ دشتى با آب و هواى معتدل و خشک قرار دارد. زیارتگاه‌هایى چون بقعهٔ چهل دختر و شاه‌زاده هادى و شاه‌زاده قاسم در این روستا واقع‌اند.
روستاى قطرم، بافق
این روستا در ۵۰ کیلومترى شمال راه اصلى و راه‌آهن زرند – بافق قرار دارد آب و هواى روستا معتدل خشک مى‌باشد. از مهمترین مرکز مذهبى روستا مى‌توان از هشت مسجد نام برد که یکى از آنها به نام مسجد دقیانوس کبیر شهرت دارد و قبلهٔ آن با قبلهٔ حقیقى اندکى متفاوت است. همچنین زیارتگاهى به نام پیر در روستا وجود دارد که مورد رجوع زوار محلى قرار مى‌‌گیرد.
روستاى قلعه‌جانى، سیب‌وسوران، سراوان
روستاى قلعه‌جانى از توابع سیب و سوران در منطقه‌‌اى دشتى واقع شده است. رودخانهٔ ماشکید از شمال آبادى مى‌گذرد و آب و هواى آن گرم و خشک است. این روستا از مناطق مهم تولید و بافت حصیر در محدودهٔ شهرستان سراوان است. وجود یک قلعه قدیمى از مهم‌ترین جاذبه‌هاى باستانى کوشان قدیم است. ضمن اینکه، زیارتگاه «شاه آهو» از مهم‌ترین اماکن زیارتى منطقه در این روستا واقع شده و جاذبه‌هاى جهانگردى آن را دو چندان ساخته است.
قیص‌آباد، نائین
این روستا از توابع شهرستان نائین است و در دشتى معتدل و خشک، ‌در ۱۲ کیلومترى جنوب راه نائین – اردستان قرار گرفته است. از آثار مهم این روستا قلعهٔ گبرى و یک درخت بید با قدمت چند صد سال است.
کشکوئیه، رفسنجان
کشکوئیه در فاصلهٔ ۴۵ کیلومترى شمال غرب شهر رفسنجان واقع شده و از نقاط قدیمى استان است. وجود کاروان‌سرایى در شمال شرق آبادى و چاپارخانه‌اى قدیمى که فاصلهٔ آن با بافت اصلى روستا نزدیک به ۳۰۰ متر است، نشان مى‌دهد که احتمالاً جادهٔ عبورى رفسنجان قبل از احداث جادهٔ آسفالت فعلى رفسنجان – یزد از این نقطه مى‌گذشته است. به گفتهٔ اهالى این ساختمان‌ها در گذشته توسط شخصى به نام محمد اسماعیل خان وکیل‌الملک ساخته شده و یکى از توقفگاه‌هاى بین رفسنجان و انار بوده است.
کهک، قم
روستاى کهک در ۳۰ کیلومترى جنوب قم در یک منطقه کوهپایه‌اى واقع شده است. این روستا از سه طرف به ارتفاعات مشرف است و دره زیدان در شرق آن قرار گرفته است. روستاى کهک آب و هواى معتدل و خشک دارد. آنچه اهمیت تاریخى این روستا را دو چندان کرده، وجود خانهٔ قدیمى ملاصدرا (فیلسوف) و غار معروف کهک است که از آثار باستانى استان مى‌باشند. این روستا همچنین یک امام‌زاده به نام شاه محمد نیز دارد که مورد رجوع افراد بومى و اهالى روستاهاى اطراف مى‌باشد. اخیراً این روستا به شهر مبدل شده است.
روستاى اشکدز، یزد
اشکدز یکى از بخشهاى شهرستان یزد است که در شمال غربى آن واقع شده و داراى آب و هواى گرمسیرى معتدل است. آب آن در قدیم از قنات تأمین مى‌شد. این قنات امروزه خشک شده و جاى آن را چا‌ه‌هاى عمیق گرفته است. گفته‌اند که اشکدز در زمان اشکانیان توسط «اشکین‌زال» که از ملوک‌الطوایف بوده، ساخته شده و فیروزآباد مجومرد که جزء شهر اشکدز است به فرمان «فیروزشاه بن یزدگرد بن بهرام گور» بنا شده است.
در قرن هشتم، به فرمان پسران «شیخ تقى‌الدین دادا محمد» هفت خانقاه در یزد، ‌ اردکان، میبد، اشکدز، هفتادر، بندرآباد و مجومرد ساخته شد که برخى از آن‌ها منهدم شده‌اند. خانقاه اشکدز عمارتى بلند داشته و املاک بسیار وقف آن بوده است. نمونه‌اى از تلاش و تکاپوى کویریان در مبارزه با شن‌هاى روان را مى‌توان در احداث جنگل هاى تاق و گز در اشکدز مشاهده کرد.
آثار تاریخى و دیدنى‌هاى اشکدز شامل موارد زیر است : سرو کهن فیروزآباد و آسیاب اشکوذر که از ساخته‌هاى على‌نقى خان بوده است. رباط و چاپار خانهٔ همت‌آباد، قلعهٔ نیمه‌ساز همت‌آباد، خانقاه میمونه، قلعهٔ عزآباد و مسجد جامع عزآباد (مسجد خواجه على)، امام‌زاده سید حسن حاجى‌آباد، مسجد حاج رجبعلى اشکدز، عمارت باغ وزیر حجت‌آباد، قلعهٔ رضوانشهر، آب‌انبار پشت باغ کاج‌، آب‌انبار حجت‌آباد، ‌ آتشکدهٔ جعفر‌آباد، حمام قدیم رضوانشهر، قلعهٔ فیروز‌آباد، قلعهٔ حسن‌آباد، ‌ آب‌‌انبار عصرآباد، قلعهٔ اشکدز، شهر کهنهٔ پشت مسجد ریگ رضوانشهر، دارالشفاء رضوانشهر (مسجد ریگ)، آب‌انبارهاى شیر و مسجدالرضا اشکدز و عمارت سلطان بندر‌آباد.
روستاى بهاباد، بافق
بهاباد یکى از بخش‌هاى شهرستان بافق است که عنوان آن از دو واژه «به» و «آباد» به معنى «آبادى بهتر یا بهترین آبادی» تشکیل شده است.
بهاباد به خاطر موقعیت ویژه‌اش بارها به دست جباران تاریخ افتاده یا با قهر طبیعت به کلى نابود شده است. فرقهٔ اسماعیلیه در اطراف این بخش قلعه‌هاى مستحکمى داشتند؛ زمانى که هلاکوخان براى سرکوب آن‌ها به این منطقه آمد، ‌ آنان علاوه بر انهدام قلعه‌ها، بهاباد را هم با خاک یکسان کردند که آثار این خرابى به نام «شهرک» در چند کیلومترى بهاباد فعلى قرار دارد. آثار تاریخى بهاباد عبارت‌اند از : مسجد جامع، آب‌انبار حاج مهدى، مقبرهٔ ملاعبداللّه و شیخ ضیاءالدین و تعدادى قلعه و برج که از این میان مسجد جامع بهاباد از شکوه و عظمتى ویژه برخوردار است.
روستاى زارچ، یزد
منطقهٔ تاریخى «زارچ» در شمال غربى یزد واقع شده و اسم بانى آن چندان روشن نیست؛ بنا به روایتى «زارچ» از جمله بناهاى «زال‌زر» است. قنات زارچ یکى از قنات‌‌هاى کهن منطقهٔ یزد است که آب آن هنوز جارى است.
در تاریخ آمده است که امیر مبارزالدین محمد و فرزندانش، ‌دوازده روستا در بلوک رستاق و میبد و قهستان احداث کردند که از آن جمله، مظفرآباد زارچ را مى‌توان نام برد.
آب جوى زارچ در یزد معروف بوده و به همین دلیل با حفر نقب‌هاى زیرزمینى از آن استفاده کرده‌اند، این جوى از آثار «ارسلان خاتون» همسر سلطان علاءالدوله کالنجار است. زارچ از قدیم، داراى مردمى خونگرم و صادق و با فرهنگ بوده و بزرگانى را نیز در خود پرورده است که از جمله مى‌توان لسان‌الحق عبدالوهاب متخلص به «محرم» را نام برد که دیوانى در مدح شهداى کربلا دارد.
آثار تاریخى زارچ عبارت‌اند از:
خواجهٔ خضر‌اله‌آباد، دخمه و آب‌‌انبار اله‌آباد، قلعهٔ تاریخى و بزرگ زارچ (که متأسفانه تخریب شده)، مسجد امیرالمومنین سرده زارچ، آسیاب آبى و آب‌‌انبار شیر سرچشمه.
فهرج، بم
فهرج از جمله روستاهاى کویرى استان کرمان است که در ۵۸ کیلومترى شرق بم واقع شده است. این روستا در دل کویر و بر سر راهى قرار گرفته که از یک طرف سیستان را به کرمان و از طرف دیگر قسمت‌هاى جنوبى استان را به غرب و شمال متصل مى‌کرده است. هم اکنون آثار دو قلعهٔ مخروبه در این روستا باقى مانده که دورتادور آنها آثار خندقى وجود دارد. آثار حفره‌هایى نیز در طبقات مختلف این دو قلعه مشخص شده و به اعتقاد برخى از اهالى این قلعه‌ها مسکونى بوده‌اند. در سه کیلومترى شرق آبادى نیز آثار گورستان بسیار بزرگى به چشم مى‌خورد که سنگ‌قبرها از مرمر بوده است که بر اثر سرما و گرماى محل خرد شده‌اند. آثار خمر‌ه‌هاى بسیار بزرگى در این منطقه به چشم مى‌خورد که طبق اظهار اهالى در داخل آنها استخوان اجساد کشف شده است. در این روستا همچنین دو ساختمان گنبدى به چشم مى‌خورد که از خشت خام ساخته شده و به مرور زمان سقف آنها فرو ریخته است. تاریخ احداث این بناها مشخص نیست این روستا از کانون‌‌هاى عمدهٔ صنایع دستى از جمله قالیبافى، گلیم‌بافى و کرباس‌بافى در استان کرمان است.
روستاى فهرج، یزد
این روستا در ۳ کیلومترى جنوب شرقى یزد و کنار راه اصلى یزد – بافق قرار دارد. مهمترین آثار تاریخى روستا شامل یک قلعه باستانى و آب‌انبارى قدیمى است. مساجد قدیمى و زیارتگاهى به نام شهدا دارد. مسجد جامع فهرج به نظر برخى از کارشناسان معمارى و باستان‌شناسى از لحاظ سبک معمارى و طرح شاید کهن‌ترین مسجدى باشد که در ایران زمین ساخته شده است.
روستاى فهرج در یک منطقه کویرى قرار دارد که کوه چلته در شمال شرقى آن است. این روستا به خاطر قرار گرفتن در منطقه کویرى، آب و هواى گرم و خشک دارد.
روستاى فیروزآباد، اردکان
این روستا در ۹ کیلومترى جنوب اردکان و کنار جاده یزد – نائین قرار دارد. روستا داراى دو آب‌انبار قدیمى به نام‌هاى آب‌انبار ملاحسن با کتیبه‌اى به تاریخ ۹۴۰ هـ.ق و آب‌انبار محله بالا است که در سال ۹۵۱ هـ.ق ساخته شده است. مسجد جامع این روستا نیز قدیمى است و طبق نوشتهٔ در ورودى آن در سال ۸۶۶ هـ.ق ساخته شده است.
روستاى فیروز‌آباد در یک منطقهٔ‌ دشتى واقع شده و داراى آب و هواى معتدل خشک مى‌باشد.
باغین، کرمان
باغین در ۲۵ کیلومترى جنوب غربى شهر کرمان بر سر راه تهران – بندرعباس و کرمان و سیستان و بلوچستان واقع شده است. این روستا در گذشته نیز از نقاط پراهمیت ولایت کرمان بوده و در کتب تاریخى به کرات از آن یاد شده است. آثار و نشانه‌هایى که از گذشتهٔ این روستا بر جاى مانده (از جمله کاروان‌سراى قدیمى روستا‌) نشانگر آن است که این نقطه از استان از پیشینهٔ تاریخى قابل توجهى برخوردار است و صنایع دستى از قبیل کرباس‌بافى و پته‌دوزى که عمدتاُ توسط زنان صورت مى‌گیرد، در این روستا رواج دارد.
روستاى برسیان، اصفهان
روستاى برسیان از توابع شهرستان اصفهان است و آب و هواى دشتى، ‌ معتدل و خشک دارد. برسیان در ۳۶ کیلومترى جنوب شرقى اصفهان و ۲۵ کیلومترى شرق جادهٔ آسفالتهٔ اصفهان – زیار قرار گرفته است و زاینده‌رود از جنوب آن مى‌‌گذرد. این روستاى قدیمى یک مسجد جامع، چهار زیارتگاه به نام‌هاى امام‌زاده شاه‌‌مراد، امام‌زاده شاه‌مردان، امام‌زاده شاه‌لنگر، امام‌زاده شمس‌اللّه و هم‌چنین یک کاروان‌سراى شاه‌عباسى دارد. مجموعهٔ معمارى بومى و آثار مذکور بسیار جالب توجه است.
روستاى بندرآباد، یزد
این روستا در ۳۷ کیلومترى شمال غرب یزد و ۷ کیلومترى جاده یزد – نائین قرار دارد. اهمیت تاریخى این آبادى بیشتر مربوط به شخصیت شیخ تقى‌الدین دادا عارف مشهور قرن هفتم هجرى یزد است که در بندرآباد خانقاه و مسجدى ساخته و آنجا را به عنوان مرکزى براى پیروان خود در آورده بود. این عارف نامى در سال ۷۰۰ در بندرآباد در گذشته و در خانقاه خود به خاک سپرده شده، ولى پس از چند روز جسد او را از آنجا به یزد انتقال داده‌اند، اهم آثار تاریخى و دیدنى‌هاى این روستا عبارتند از :
مسجد بندرآباد که به سبک مساجد قرن هشتم هجرى با گنبدى آجرى ساده و محرابى با گچبرى و منبرى با کاشى‌هاى معرق است.
- مسجد جامع روستا که در نزدیک بقعهٔ سلطان محمود شاه قرار دارد. این مسجد داراى گنبدى بلند است و بر منبر آن تاریخ ۸۰۹ هجرى خوانده مى‌شود. جاشمعى این مسجد از آثار کهن و قدیمى مسجد محسوب مى‌شود.
امامزاده سید حسین که در جوار بقعهٔ سلطان محمود شاه قرار دارد.
بقعه و مقبرهٔ سلطان محمود شاه فرزند شیخ تقى‌الدین دادا و از صوفیان و عرفاى نامدار منطقه که به مسجد متصل است و قسمتى از بناى آن را ریگ روان پوشانده است.
روستاى بندرآباد در یک منطقه دشتى قرار دارد و اطراف آن را تپه‌هاى شنى فرا گرفته‌آند. آب و هواى آن گرم و خشک است.
خرانق، روستاى خرانق، اردکان
این روستا در ۸۵ کیلومترى شرق اردکان قرار دارد و از روستاهاى تاریخى منطقهٔ یزد محسوب مى‌شود. دیدنى‌هاى این روستا عبارتند از:
بناى مشهدک که نزدیک گورستان روستاست و مردم آبادى آن را نمازگاه حضرت رضا (ع) مى‌دانند. در این بنا سنگ نبشته‌اى بر دیوار است که تاریخ آن ۵۹۵ هجرى مى‌باشد و حکایت از عبور حضرت رضا (ع) از این روستا دارد.
مزار بابا خادم که بنایى گنبدوار و ساده است و در میان کشتزارهاى خرانق قرار دارد.
کاروانسراى شاهزاده که به فرمان محمد ولى میرزا فرزند فتحعلى شاه بر جاى یک کاروان‌سراى قدیمى ساخته شده است.
مسجد جامع روستا که داراى سنگ قبرى به تاریخ ۴۹۹ هجرى قمرى است.
روستاى خرانق در یک منطقهٔ کوهپایه‌اى قرار گرفته است و رودخانهٔ فصلى خرانق در شرق و قلعه کوه در شمال غرب آن است. خرانق داراى آب و هواى معتدل خشک مى‌باشد.
روستاى خرگرد، خواف
روستاى خرگرد، از توابع خواف، در یک منطقهٔ دشتى واقع شده و رودخانهٔ خواجه‌یار در غرب آن روان است. کوه شکسته‌کلاته در شمال غربى روستاست و در اعتدال هواى آن مؤثر است. در این روستا یک مسجد بسیار قدیمى به نام «غیاثیه شاهرخ» موجود است که در سال ۸۴۸ هـ.ق در زمان شاهرخ پسر تیمورلنگ بنا شده است. هم‌چنین مسجد دیگرى نیز به نام مسجد خواجه نظام‌الملک در روستا واقع است که در سالهاى اخیر مسجد جدیدى بر روى بناى اولیه آن ساخته شده است که به صورت نیمه‌مخروبه مى‌باشد.
خور، نائین
این روستا از توابع شهرستان نائین است. زیارتگاه سید کمال‌الدین داوود پسر موسى بن جعفر و مقبرهٔ یغماى جَندَقى (شاعر) در این روستا واقع شده‌‌اند.
روستاى دربید، یزد
این روستا در ۳۹ کیلومترى شمال‌شرقى یزد قرار دارد. مقبرهٔ پیرشاه حسین از مهمترین جاذبه‌هاى زیارتى آن مى‌باشد. همچنین در این روستا چهار درخت سرو قدیمى و زیبا وجود دارد که بسیار دیدنى و زیبا هستند.
روستاى دربید در یک منطقهٔ‌ میانکوهى واقع گردیده است. کوه دربید در شمال شرقى و شرق، کوه کلاته در شمال‌غرب و کوه کالمن در جنوب آبادى قرار دارد. آب و هواى روستا معتدل خشک است.
روستاى رکن‌آباد ، اردکان
این روستا در ۱۸ کیلومترى جنوب شرقى اردکان و کنار جادهٔ اردکان – یزد قرار دارد. داراى آثار تاریخى و مذهبى جالب توجهى است که اهم آنها به شرح زیر است:
آب‌‌انبار قدیمى روستا که تاریخ بناى آن ۱۰۳۹ هـ.ق است.
بقعهٔ حافظ جمال که به نام چهل دختران مشهور است و مورد احترام مردم آبادى است.
خانه‌اى قدیمى با معمارى ویژه، داراى بادگیر بلند و منسوب به دورهٔ قاجاریه.
قلعه‌اى گِلى که شن‌‌هاى روان آن را در بر گرفته‌‌اند.
مسجد جامع محلهٔ‌ بالا که داراى گنبد است و سنگ محراب آن تاریخ ۹۲۷ هـ.ق را دارد.
روستاى رکن‌آباد در یک منطقهٔ دشتى واقع شده و تپه‌هاى شنى در شمال غربى و غرب آبادى قرار گرفته است. این روستا آب و هواى گرم و خشک دارد.
روستاى باغ دشت ، بم
این روستا در جنوب غربى شهر بم، در مجاورت جادهٔ کمربندى کرمان به زاهدان واقع شده و با قنات‌هاى متعدد و سرسبزى درختان مسیر نهرهایش به تفریح‌گاه و استراحت‌گاه عمومى مردم و مسافرین تبدیل شده است. در حال حاضر یک هتل چهار ستاره کنار آن ساخته مى‌شود.
روستاى بروات ، بم
بروات یکى از آبادى‌هاى حومهٔ شهرستان بم است که در ۵ کیلومترى آن قرار دارد و مرکز بخش مرکزى شهرستان مذکور است. بروات از قسمت‌هاى (علیاء سفلى و وسطى) تشکیل شده و داراى باغ‌هاى زیبا و سرسبز (خرما و مرکبات) و نیز مزارع مهم کشت حنا است که نظر هر مسافر و تازه‌واردى را به خود جلب مى‌کند. بهترین خرما (مضافتى) و مرکبات شهرستان بم در این روستا تولید مى‌شود.
روستاى دوسارى ، جیرفت
در فاصله ۵ کیلومترى ضلع شرقى جادهٔ جیرفت به کهنوج روستاى زیبا دوسارى واقع شده است. این روستا در زاویهٔ کوه‌هاى آهکى نسبتاً صورتى رنگ به فاصلهٔ ۲ کیلومترى از جادهٔ اصلى قرار گرفته است. باغات مرکبات و نخل‌هاى خرما زیبایى خاصى به این روستا داده است. در ایام اسفند و فروردین عطر رایحهٔ بهارنارنج و پرتقال از گوشه و کنارش به مشام مى‌رسد. در شمال این روستا جریان آب طبیعى گوارایى است به نام بندرى که از لابه‌لاى صخره‌ها مى‌جوشد و به این منطقه زندگى و طراوت مى‌بخشد.
روستاى سه‌ کنج ، دهستان سه‌کنج ، کرمان
سه‌ کنج یکى از آبادى‌هاى بزرگ و مرکز دهستان سه کنج است که در شرق ماهان و شمال جادهٔ بم – کرمان (۶ کیلومترى راه فرعى بعد از پلیس راه) قرار دارد. سه کنج تا شهر کرمان ۵۰ و تا ماهان ۱۵ کیلومتر فاصله دارد. این نقطه از معروف‌ترین گردشگاه‌هاى کرمان است. منطقه‌اى است کوهستانى و خوش آب و هوا که دو آبشار زیبا دارد. کوه‌هاى مجاور آن مناسب ورزش‌هاى کوهنوردى است. مزار شیخ على‌بابا از مریدان معروف شاه نعمت‌اللّه ولى نیز در سه کنج است. در این آبادى، در امتداد نهرى بزرگ به طول چند کیلومتر چنارهایى سر به فلک کشیده وجود دارد که پاره‌اى از آن‌ها آنچنان تنومندند که بیننده را مبهوت عظمت و قدمت خود مى‌سازند.
روستاى طرقم نطنز
طرق از توابع شهرستان نطنز و در منطقه‌اى دشتى با آب و هواى خشک واقع شده است. این روستا هفت مسجد و یک قلعهٔ کهن و زیارتگاهى به نام چهار بزرگوار دارد.
روستاى عزآباد ، یزد
این روستا در ۳۸ کیلومترى شمال غربى یزد و ۸ کیلومترى غرب جاده یزد – نائین قرار دارد و از روستاهاى قدیمى استان یزد محسوب مى‌شود. بناى اولیهٔ ‌روستا به سلطان سنجر خوارزمشاهى منسوب است که در سال ۵۹۰ هجرى در خطهٔ یزد بر مسند فرمانروایى نشست و ده سال بعد این روستا را بنا نهاد. مهمترین آثار تاریخى و مذهبى روستا عبارتند از:
قلعهٔ عزآباد که قلعه‌اى بزرگ و کهن است.
مسجد جامع روستا که از آثار دوران صفوى است.
روستاى عزآباد در یک منطقهٔ‌ دشتى قرار گرفته و تپه‌هاى شنى به ویژه قسمت جنوبى آن را فرا گرفته‌اند. آب و هواى روستا گرم و خشک است.
روستاى عقدا ، اردکان
این روستا در ۴۰ کیلومترى شمال غربى اردکان و کنار جادهٔ یزد – اصفهان قرار دارد و از روستاهاى تاریخى استان است که دیدنى‌هاى جالب توجهى دارد. اهم این دیدنى‌ها عبارتند از :
کاروان‌سراى حاج ابوالقاسم رشتى که بناى آجرى بزرگى است که در وسط آبادى قرار دارد. این کاروان‌سرا به سبک کاروان‌سراهاى شاه عباسى احداث شده و بر سنگ ساختمان آن تاریخ ۱۲۶۹ خوانده مى‌شود. نام سازندهٔ این بنا که از بازرگانان مشهور آن زمان بوده است در کتابچه موقوفات یزد آمده است.
حمام نو که تاریخ بناى آن ۱۰۵۵ است.
حصار خواجه نصیر که براى محافظت از خانه‌‌هاى آبادى ساخته شده و قسمتى از برج و دیوار شرقى آن هنوز باقى مانده است.
قلعهٔ سام که قلعه‌اى بزرگ است و از گل و خشت بنا شده و برج‌هاى نیمه‌ویرانه‌اى از آن به جاى مانده است.
مسجد هلاکو که مسجدى است آجرى و کوچک که در دو طبقه احداث شده و بر سنگ بناى آن تاریخ ۱۱۲۳ خوانده مى‌شود.
مسجد جامع که داراى گرمخانه و ایوان تابستانى است و از سبک معمارى آن مى‌توان حدس زد که از بناهاى قرن هشتم هجرى است.
مسجد شمس که بناى آن طبق سنگ‌نوشتهٔ موجود مسجد، به ۱۰۹۰ هجرى مربوط مى‌باشد.
روستاى فراشاه ، تفت
این روستا در ۸ کیلومترى تفت و کنار راه تفت – دهشیر قرار دارد. از آثار تاریخى این آبادى غارى در دامنهٔ کوه و یک چنار کهنسال است که حکایت از قدمت منطقه دارد. مهمترین مراکز مذهبى روستا نیز شامل ۴ مسجد و دو حسینیه است که در این بین زیارتگاه قدمگاه از اهمیت ویژه‌اى برخوردار است. سنگ خوش نقشى در محراب زیارتگاه وجود دارد که تاریخ ۵۱۲ هـ.ق را نشان مى‌دهد. این بنا به امر «گرشاسب بن علی» از امراى دیلمى در همین تاریخ ساخته شده و در آن تاریخ به نام مسجد مشهد على ابن موسى الرضا شهرت داشته است. افزون بر این کتیبه، یادگارهایى با مرکب سیاه بر دیوارهاى این بنا نوشته شده که تاریخ آنها مربوط به سده‌هاى ۶ و ۷ هجرى قمرى است.
روستاى فراشاه در یک ناحیهٔ دره‌اى قرار گرفته است. کوه انجیرایى در شمال و شیرکوه در جنوب آن قرار دارد و آب و هواى متعدل خشک دارد.
مال‌واجرد، روستاى مال‌واجرد، اصفهان
این روستا در ۱۲۹ کیلومترى جنوب شرقى اصفهان قرار گرفته است و آب و هواى کویرى و معتدل و خشک دارد. کوه‌هاى دملاح، کوتوره و سفید در شمال آبادى است و باتلاق گاوخونى در ۱۶ کیلومترى شرق آن قرار دارد. در این آبادى یک مسجد قدیمى وجود دارد که کاشى‌‌کارى‌هاى آن نشان مى‌دهد که در دوران صفویه احداث شده است.
محمدآباد، روستاى محمدآباد، یزد
این روستا در ۷ کیلومترى جنوب یزد و کنار راه یزد – کرمان قرار دارد. بناى برجى مربوط به ۴۰۰ سال قبل و غارى در ارتفاعات مجاور روستا که آبشار زیبایى دارد، از اهم آثار دیدنى روستا محسوب مى‌شود.
محمدآباد در یک منطقهٔ کوهپایه‌اى قرار گرفته است. کوه تخت‌بان در جنوب آن قرار دارد. آب و هواى روستا معتدل و خشک است.
مِدوار، روستاى مدوار، یزد
این روستا در ۴۰ کیلومترى جنوب یزد و ۱۰ کیلومترى غرب راه یزد – دهشیر قرار دارد. یک گردشگاه قدیمى به نام شاه‌نشین از اهم آثار دیدنى و زیارتگاهى به نام قدمگاه از مهمترین آثار مذهبى روستاست. روستاى مدوار در یک منطقهٔ کوهپایه‌اى قرار گرفته است. کوه مدوار در غرب و کوه سرخ از رشتهٔ شیرکوه چسبیده به این آبادى است. آب و هواى روستا معتدل خشک است.
منشاد، روستاى منشاد، تفت
این روستا در ۴۷ کیلومترى جنوب تفت و ۱۳ کیلومترى جنوب راه مهریز – تفت قرار دارد. مهمترین اثر دیدنى این روستا مسجد جامع آن است که از بناهاى شاه یحیى مظفرى است و در سال ۷۷۴ هجرى قمرى ساخته شده است.
روستاى منشاد در دره‌اى سبز و خرم قرار دارد که باغ‌ها و درختان فراوانى آن را در بر گرفته است و در تابستان‌ها ییلاق‌ و گردشگاه مردم یزد و پیرامون آن است. کوه چنبر در شرق و کوه جرزین در غرب آبادى واقع شده و هر دو کوه از رشته شیرکوه هستند. آب و هواى روستا معتدل خشک است.
زین‌آباد، روستاى زین‌آباد، یزد
این روستا در ۱۰ کیلومترى جنوب غربى یزد و کنار راه یزد – تفت قرار دارد. این روستا داراى معبد زرتشتى و یک درخت کهنسال است که از قدمت قابل توجهى برخوردارند. علاوه بر آنها، ویرانه‌هاى چندین آب‌‌انبار و کاروانسرا نیز در محدودهٔ روستا دیده مى‌شود.
روستاى زرین‌آباد در یک منطقهٔ‌ میانکوهى واقع شده و دنبالهٔ کوه سنگ‌تراش از رشتهٔ شیرکوه است که در جنوب آبادى قرار گرفته است. روستا آب و هواى معتدل خشک دارد.
http://www.saritar.com/%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82-%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86.html